NS bestelt 36 nieuwe Sprinters van Stadler voor 400 miljoen euro, ook als IC inzetbaar

Op 19 november 2023 maakte Nederlandse Spoorwegen bekend dat het 36 nieuwe treinstellen van het type Flirt Flex heeft besteld bij het Zwitserse bedrijf Stadler Rail. De opdracht, waarvoor meer dan 400 miljoen euro wordt uitgegeven, is geen gewone aankoop — het is een strategische wending. Deze treinen zijn niet alleen bedoeld als Sprinters, maar kunnen ook als Intercity-treinen worden ingezet. Dat betekent: meer flexibiliteit, meer passagiers, minder knelpunten. En het is een stukje historie opnieuw schrijven, want net als in 2014 kiest NS weer voor Stadler, nadat het eerder had gekozen voor andere fabrikanten.

Het verhaal achter de keuze

Toen NS in 2014 de Sprinter Nieuwe Generatie (SNG) moest inkopen, was het Zwitserse Stadler Rail al uitgesloten. De finalisten waren Alstom en CAF — en uiteindelijk won CAF de opdracht voor 118 treinstellen. Maar toen in januari 2017 het aantal studenten met OV-chipkaart explosief toenam, had NS plotseling een crisis. De CAF-treinen waren nog niet klaar. Dus — en dit is vaak vergeten — bestelde NS op dezelfde dag, 5 december 2014, een noodgeval: 58 FLIRT-treinen van Stadler. Die kwamen al in 2016 aan. Stadler is bekend om zijn snelle productiecyclus, een soort ‘treinbouw op maat’ met standaardonderdelen. Het was een noodoplossing. Nu? Het is een keuze.

De nieuwe Flirt Flex-treinen zijn een verfijning van dat succes. Ze krijgen de klassieke geel-blauwe NS-uitvoering, niet de wit-blauwe van de huidige Sprinters. Ze zijn ontworpen voor snel optrekken en remmen — essentieel voor de vele stops op Sprinterroutes — maar kunnen ook met een maximumsnelheid van 160 km/u als Intercity rijden. Dat is nieuw. Vroeger dacht NS: ‘Sprinter is Sprinter, IC is IC’. Nu: ‘Eén trein, twee rollen’.

Waarom nu, en waarom Stadler?

De reden is eenvoudig: de druk op het spoor net zo groot als ooit. De lijnen tussen de steden en de randstad worden steeds voller. Op de route Leiden-Utrecht bijvoorbeeld, waar dubbeldeks-IC’s te zwaar zijn voor het spoor, zijn deze lichtere Flirt Flex-treinen ideaal. Ze kunnen zowel de drukte van de stadsverbindingen als de langere trajecten tussen grote knooppunten aan. En ze zijn toekomstbestendig: NS houdt de optie open om extra eenheden te bestellen — ook voor grensoverschrijdende diensten naar Duitsland en België.

De beslissing is ook een reactie op de vorige jaren. In 2018 bestelde NS nog eens 88 extra Sprinter Nieuwe Generatie-treinen van CAF, waarmee het totaal op 206 kwam. De laatste van die serie ging pas in mei 2023 in dienst. Nu, in 2024, staat NS voor een nieuw kapitaal: 205 nieuwe treinstellen in totaal. Daarvan zijn 60 dubbeldeksers van CAF, 109 intercitytreinen van Alstom — en nu deze 36 van Stadler. Dat maakt een totale investering van meer dan 2 miljard euro sinds 2014.

Een nieuw model voor het spoor

Wat hier gebeurt, is geen gewone aankoop. Het is een nieuwe filosofie. NS houdt niet langer vast aan de oude opdeling in ‘Sprinter’ en ‘Intercity’. De grenzen vervagen. De treinen worden multifunctioneel. Dat is een reactie op de onvoorspelbaarheid van de reizigersstroom — en op de tekorten in het netwerk. Het is ook een vertrouwensbetuiging in Stadler. Vroeger was het een tijdelijke oplossing. Nu is het een kerncomponent van de toekomstige vloot.

De productie begint pas in 2027, met de eerste treinen die in 2030 in dienst komen. Daarvoor moet er nog veel gebeuren: het eindontwerp wordt in samenwerking met Stadler vastgesteld, gevolgd door jarenlang testen, certificering en aanpassingen aan het Nederlandse spoorwegnet. De NS-dienstregeling 2025 geeft al een hint: routes als Zwolle–Meppel–Assen–Groningen en Roosendaal–Breda zijn kandidaten voor de nieuwe treinen. Ze zijn perfect voor gebieden waar de infrastructuur niet toelaat zware dubbeldeksers, maar waar toch veel passagiers moeten worden vervoerd.

Wat betekent dit voor de reiziger?

Deze 36 treinen leveren samen ruim 8.000 zitplaatsen. Dat is een aanzienlijke verhoging van capaciteit — en dat komt vooral op routes die al nu overbelast zijn. Denk aan de Randstad, maar ook aan de noordoostelijke regio’s waar de treindiensten in de afgelopen jaren zijn uitgebreid. De treinen zijn toegankelijk, comfortabel, en ze hebben een modernere inrichting dan de huidige Sprinters — met meer ruimte, betere lichting en mogelijk USB-laders. De klant krijgt dus niet alleen meer ruimte, maar ook een betere ervaring.

En er is nog iets: de keuze voor Stadler betekent dat NS een nieuwe partner heeft vastgelegd — naast Alstom en CAF. Dat verlaagt het risico. Als er een probleem is met één fabrikant, is er een alternatief. Dat is slimme logistiek.

Wat komt er nu?

De komende jaren zijn een periode van afwachten — maar ook van voorbereiden. De eerste ontwerpdocumenten verschijnen in 2025, de eerste prototype-treinen worden getest in 2028. De echte impact voel je pas in 2030. Maar de effecten zijn al nu zichtbaar: de NS-vloot wordt diverser, flexibeler, en beter aangepast aan de werkelijkheid. En dat is wat de reiziger wil: geen gedoe, geen overvolle treinen, gewoon een betrouwbare rit.

De historische context: van 2005 tot nu

Deze bestelling is geen uitbraak, maar een logische stap in een lange keten. In 2005 bestelde NS al 35 Sprinter Lighttrain-treinen, gebaseerd op het Duitse model Baureihe 425. In 2014 kwam de SNG, met CAF als winnaar. In 2014 ook de noodgeval-bestelling bij Stadler. In 2018 de uitbreiding van de CAF-opdracht. Nu, in 2023, de volgende fase: een trein die niet meer beperkt is tot één functie. De ontwikkeling is duidelijk: van gespecialiseerde treinen naar veelzijdige, modulaire systemen. Dat is de toekomst van het Nederlandse spoor.